Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014
Ο Κλήδωνας
Ο Κλήδωνας
Είναι ένα έθιμο της 24ης Ιουνίου, γιορτής των γενεθλίων του Ιωάννη του Προδρόμου (του Αϊ-Γιάννη του Ριγανά, όπως ονομάζει αυτήν τη γιορτή ο λαός, επειδή εκείνη την ημέρα μαζεύουν τη ρίγανη). Το έθιμο είναι πολύ παλιό. Η ονομασία του προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κλήδων, που θα πει σημάδι μαντικό. Στην αρχαιότητα υπήρχε και η θεά Κληδών. Το έθιμο αυτό διατηρείται και σε άλλες χώρες. Στον κλήδονα πιστεύουν ότι μαντεύουν τα μυστικά της τύχης των κοριτσιών που ενδιαφέρονται να τη μάθουν. Την παραμονή της γιορτής, το βράδυ, δύο κοπέλες μεταφέρουν από τη βρύση το αμίλητο νερό, χωρίς δηλαδή να μιλούν καθόλου. Σκεπάζουν κατόπιν το δοχείο που έχει το νερό αυτό με κλαδιά από δέντρα και αφού ρίξουν μέσα διάφορα αντικείμενα (κουμπιά, καρφίτσες, νομίσματα, μικρά κοσμήματα, μήλα, καρυδόφυλλα κλπ.), που τα λένε ριζικάρια -γιατί από αυτά βγαίνει το ριζικό, δηλαδή η μοίρα, κάθε κοπέλας- το αφήνουν ολόκληρη τη νύχτα στο ύπαιθρο. Εκεί το βλέπουν τα αστέρια κι έρχονται οι μοίρες, για να του δώσουν την ευλογία τους. Το πρωί της γιορτής, μετά τη λειτουργία, μπροστά στις κοπέλες και στο σπίτι μιας απ’ αυτές, στη μέση της αυλής, ανοίγεται ο κλήδονας. Κάποιο παιδί βγάζει τα ριζικάρια ένα-ένα και οι κοπέλες τραγουδούν διάφορα δίστιχα, που το καθένα είναι αφιερωμένο στην κοπέλα που ανήκει το αντικείμενο που θα βγει αμέσως μετά. Από τον συσχετισμό του αντικειμένου με το τραγούδι βγαίνει η μαντεία γι’ αυτήν. Είναι όμορφα και γουστόζικα, επαινετικά ή σατιρικά τα δίστιχα αυτά και αποτελούν ένα μέρος από τα δημοτικά μας τραγούδια.
Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014
Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2014
Νικηφόρος Λύτρας: Η τέχνη μέσα του
Posted on 06/04/2013 by syneducation
Ο Νικηφόρος Λύτρας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα που διαμόρφωσαν και εδραίωσαν τις καλές τέχνες στην Ελλάδα και έβαλαν τις βάσεις για την σημερινή τους μορφή.
Ο Λύτρας γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1832 και ήταν γιος μαρμαρογλύπτη. Η καλλιτεχνική λοιπόν φύση του ήταν κάτι απόλυτα δικαιολογημένο, όπως και η μόρφωση που έλαβε. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο εγκαταστάθηκε μαζί με τον πατέρα του στην Αθήνα όπου άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στην αντίστοιχη Σχολή Καλών Τεχνών εκείνης της εποχής.
Παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής έχοντας για δασκάλους τον γερμανό καλλιτέχνη LudwingThierch αλλά και τον Ιταλό Raffaelo Ceccoli. Μετά το πέρας των σπουδών του το 1856, ο Λύτρας θα αναλάμβανε να διδάξει στο Σχολείο των Τεχνών από όπου και αποφοίτησε ενώ όταν μετά από τέσσερα χρόνια θα κατάφερνε να αποσπάσει μία υποτροφία για να συνεχίσει τις σπουδές του στη ζωγραφική θα ταξίδευε μέχρι το Μόναχο παρακολουθώντας μαθήματα στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών.
Ο Λύτρας βρισκόταν ακριβώς εκεί που θα αποκτούσε την καλλιτεχνική του ταυτότητα, έχοντας καθηγητή του τον Καρλ φον Πιλότυ και διεισδύοντας στην ιστορική ζωγραφική και τον ρεαλισμό με πίνακες όπως τον Απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ και την Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη. Όταν το 1862 η απομάκρυνση του Όθωνα από το θρόνο θα είχε ως αποτέλεσμα να ανασταλεί η υποτροφία του, ο τότε πρέσβης της Ελλάδας στην Βιέννη, Σιμών Σίνας θα αναλάμβανε τα έξοδά του.
Η επιστροφή του στην Ελλάδα θα έκανε τον Λύτρα να ασχοληθεί με προσωπογραφίες καθώς είχε γίνει ιδιαίτερα γνωστός στους κύκλους της αθηναϊκής καλής κοινωνίας, ενώ παράλληλα απολάμβανε και την αποδοχή των υπολοίπων συναδέλφων του. Εκείνη την περίοδο θα φιλοτεχνούσε για μεγάλες οικογένειες αλλά και ιδρύματα πορτρέτα που αποτύπωσαν την μοναδική του τεχνική.
Παράλληλα, ο διορισμός του στη Σχολή Καλών Τεχνών στην έδρα της Ανωτάτης Ζωγραφικής θα διαρκούσε για τα επόμενα 38 χρόνια επισφραγίζοντας την σπουδαία παρουσία του στα καλλιτεχνικά πράγματα της Ελλάδας. Υπήρξε ένας εξαιρετικός δάσκαλος που υπηρέτησε με ιδιαίτερο ζήλο την διδακτική του καριέρα και έβγαλε μερικούς από τους μετέπειτα πιο σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως τον Γιώργο Ιακωβίδη που τον διαδέχτηκε και στην έδρα της Ζωγραφικής στην Σχολή Καλών Τεχνών, τον Πολυχρόνη Λεμπέση, τον Γεώργιο Ροϊλό και το Νικόλαο Βώκο.
Η πορεία του Λύτρα θα ήταν ένα συνεχιζόμενο ταξίδι παρέα με εξίσου σημαντικούς καλλιτέχνες με τους οποίους τον συνέδεαν ξεχωριστές φιλίες όπως με τον Νικόλαο Γύζη. Ταξίδεψε αρκετές φορές σε όλα τα μεγάλα Ευρωπαϊκά κέντρα αλλά και στην Αίγυπτο, θέλοντας να γνωρίσει καλύτερα την βυζαντινή τέχνη, ενώ το 1879 παντρεύτηκε με την Ειρήνη Κυριακίδη με καταγωγή από τη Σμύρνη με την οποία απέκτησαν 5 αγόρια και μία κόρη. Μάλιστα, ο γιος του Νικόλας έγινε και εκείνος ένας σημαντικός ζωγράφος ακολουθώντας τα δικά του βήματα.
Στα έργα του εκτός από εκείνα που φιλοτέχνησε την περίοδο της σχολής του Μονάχου και τις προσωπογραφίες της αριστοκρατίας των Αθηνών, ο Λύτρας φαίνεται ότι ξεδίπλωσε το συνεχώς εξελισσόμενο ταλέντο του στα ηθογραφικά του έργα με θέματα από τη ζωή στην ύπαιθρο και την πόλη παρουσιάζοντας και πολλά γραφικά έθιμα με στιγμιότυπα που έχουν μείνει χαραγμένα στη μνήμη των απλών Ελλήνων ως τα πιο γνωστά έργα του. Ανάμεσά τους βρίσκονται τα έργα Η αρραβωνιασμένη, Τα Κάλαντα, Ο γαλατάς, Το φίλημα, Ο μάγκας αλλά και το Παιδί που στρίβει τσιγάρο, Ο όρθρος και Τα άνθη του Επιταφίου.
Λίγο πριν το τέλος της ζωής του γίνεται αντιληπτό ότι τα έργα του διακατέχονται από την μελαγχολία του τέλους που πλησιάζει και των θρησκευτικών πολλές φορές αναζητήσεων που ανακύπτουν εκείνες τις στιγμές. Αν και ως καλλιτέχνης δεν επηρεάστηκε από το κίνημα των ιμπρεσιονιστών, ως δάσκαλος συμβούλευε πάντα τους μαθητές του να έχουν ένα ανοιχτό πνεύμα και να μην φοβούνται να δοκιμάζουν.
Ο Νικηφόρος Λύτρας πέθανε σε ηλικία 72 ετών το 1904 ύστερα από μικρής διάρκειας ασθένεια ενώ κατάφερε να τιμηθεί το 1903 με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος ενώ είχε πολλές φορές συμμετάσχει και τιμηθεί σε μεγάλες εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Παρίσι και στη Βιέννη.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)